Những Kiến Thức Cơ Bản Về Xích Tải
Trong thế giới của các biker, xích không chỉ là một phần của hệ thống truyền động, mà còn là một yếu tố quan trọng quyết định đến hiệu suất và an toàn khi lái xe. Để hiểu rõ hơn về vai trò và cách kiểm tra thay thế xích xe máy, chúng ta cần đào sâu vào kiến thức cơ bản về xích và quá trình bảo dưỡng của nó.
I - Những kiến thức cơ bản về xích tải:
1. Cấu trúc cơ bản của xích con lăn:
Xích con lăn bao gồm các con lăn kết nối với các đĩa tạo thành kết cấu con lăn. Con lăn được liên kết với đĩa nhờ chốt và được cố định nhờ chốt. Chốt được ấn vào để liên kết với đĩa và giữ chặt cả hai bề mặt, vì vậy không được quay hoặc tháo rời. Khe hở giữa chốt và con lăn liên kết với đĩa làm cho con lăn quay tự do. Khe hở tồn tại do con lăn liên kết với đĩa, chốt, và chốt với đĩa nhờ vậy sẽ giảm bớt được cản trở ma sát.
Trong lúc sử dụng, độ mòn tăng lên tại diện tích tiếp xúc của con lăn đĩa xích với chốt và trên toàn bộ chiều dài xích. Đường kính trong của con lăn mòn do tiếp xúc với chốt và đường kính ngoài mòn do tiếp xúc với nhông và bề mặt bị mòn do tiếp xúc bên trong đĩa. Để độ mòn bé thì các bộ phận cần được bôi trơn bằng dầu hoặc mỡ.
2. Cỡ xích con lăn tiêu chuẩn:
Khi mà xích con lăn đã được chuẩn hóa, có thể sử dụng loại xích cùng cỡ. Tuy nhiên, nó phải đồng đều về cỡ, độ dài và biến thiên về độ bền lớn theo từng loại đời xe. Sẽ không có vấn đề gì nếu bạn sử dụng sách phụ tùng do Honda biên soạn, nhưng nếu sử dụng loại xích khác thì cần lựa chọn loại xích tương đương hoặc có chiều dài hơn và độ bền cao hơn thiết kế. Nhiều nhà sản xuất xích khuyến cáo về sản phẩm của họ để bạn có thể hướng theo đó, nhưng đối với Honda chỉ nói đến đặc tính của sản phẩm thiết kế trong sách phụ tùng của Honda. Một loại xích sẽ bao gồm 3 thông số như ở phía dưới. Vị trí bên trái là cỡ con lăn, trong ví dụ này nó là “5”, sau đó bước xích là 5/8 in. Chỉ số thứ 2 bên phải là bề rộng bên trong xích chỉ số là “20”, nó có nghĩa là độ rông trong là 2.0/8 in.
Đồng đều về cỡ, độ dài của xích và một vài yếu tố khác như: độ dày, chất lượng chốt và độ dày, chất lượng đĩa.
Chú ý: Cỡ xích được biểu thị hai ký tự: số 50 sử dụng cho xe loại lớn. Số 50 này tương đương với số #50 trong tiêu chuẩn của JSI Nhật. JIS#50 hiểu là cỡ 530.
3. Xích vòng O:
Bôi trơn chốt ở xích con lăn cần được duy trì liên tục để ngăn chặn sớm hiện tượng mài mòn. Đối với xích vòng O cần tra mỡ ở bề mặt trong của con lăn và đĩa liên kết và đệm của nó với vòng cao su thì vậy không được để rò rỉ mỡ. Với loại này cần cho thêm dầu bôi trơn để tiếp trục sử dụng và cải thiện độ bền hơn xích con lăn. Một số loại tương đương với xích vòng O nhưng khác nhà sản xuất có trên thị trường. Ngoài ra khác biệt cấu trúc và chất lượng vật liệu của bản thân nó và đặc trưng này được cải thiện qua từng năm. Đặc tính hoạt động của xích thông qua việc cải thiện độ bền mòn, giảm ma sát, giảm ồn và một số yếu tố khác.
Nói về bảo trì, sự khác nhau lớn nhất giữa xích vòng O và xích không vòng O là: xích không vòng O đòi hỏi dầu ở vị trí xung quanh chốt, còn ở xích vòng O-ring có mỡ ở bên trong nên không thể có sự rò rỉ ra ngoài. Nếu tra lượng dầu lớn và làm sạch xích là nguyên nhân gây ra rò rỉ mỡ
Khi tra dầu, phải đúng lượng dầu cần thiết để tăng khả năng chống ăn mòn bề mặt chi tiết. Vòng đệm bằng cao su nhân tạo sẽ hư hỏng nếu có thêm yếu tố hóa học không đúng tác dụng vào. Nếu dùng chất ngăn ngừa rỉ sét cho loại xích không vòng chữ O hoặc sử dụng mỡ, nó sẽ tan chảy các chất hóa dẫn tới có thể làm đứt đệm cao su. Trong quá trình bảo dưỡng thì hãy sử dụng các sản phẩm hóa học do nhà sản xuất xích khuyên dùng
4. Bản lề của xích con lăn:
- Bản lề loại phe cài:
Việc lắp phe cài rất quan trọng, phải chắc chắn lắp nó đúng theo hình ở dưới, với phần mở của phe cài phải lắp theo chiều ngược với hướng chuyển động của xích. Nếu lắp theo chiều ngược lại nó có thể bị tuột và xích sẽ rơi ra trong lúc xe đang chạy. Nhất là xe mà sử dụng ở những đường xấu cũng như ở đường nhiều đá có thể tác động đến phe cài và làm nó tuột ra.
- Bản lề loại đóng:
Bản lề loại này được sử dụng loại xích vòng O được lắp ở vị trí giữa con lăn và chốt. Để thay thế, cần thiết phải sử dụng đúng dụng cụ để đảm bảo việc đóng được đúng. Khi đóng không đúng hoặc không đủ lực thì ảnh hưởng đến chiều dài và độ bền xích
II - Cách kiểm tra, điều chỉnh và thay thế xích tải:
1. Kiểm tra và điều chỉnh độ căng:
Độ căng của xích phải được bảo trì đúng theo hướng dẫn. Nếu quá lỏng, xích có thể rời khởi nhông. Nếu quá chặt dẫn tới ma sát lớn và làm cho xích nhanh dão. Kiểm tra độ căng của xích bằng cách quay và thay đổi vị trí của lốp, sau đó ấn lên vị trí thấp nhất của xích. Ở vị trí này độ trùng của xích là nhỏ nhất, điều chỉnh độ chùng đúng tiêu chuẩn bằng cách nới lỏng trục phía sau.
Kiểm tra và điều chỉnh với xe dừng và dựng chân chống đứng, hoặc giảm sóc bị nén do có tải trọng, giá trị tiêu chuẩn độ chùng của xích khác nhau đối với từng loại xe hãy tham khảo sách hướng dẫn bảo trì và tài liệu sử dụng của từng loại xe.
2. Bảo dưỡng với xích không vòng O:
Nếu dầu của xích không vòng O mà chảy ra ngoài sẽ làm cho xích dài ra đột ngột. Tra dầu vào bên trong con lăn. Đối với loại xích vòng O có chứa mỡ nên quy trình bảo dưỡng cũng hoàn toàn khác, vậy lúc kiểm tra xích phải làm đúng theo quy trình
3. Kiểm tra nhông:
Răng nhông bị mòn do cọ sát với con lăn của xích.Khi xích mòn và dài ra, xích không duy trì và giảm lực ăn khớp với các bộ phận và lực này nó sẽ tăng lên và làm cho hiện tượng mòn cũng tăng lên. Ngược lại, nếu lắp xích mới vào nhông mòn là nguyên nhân gây lên sự tập trung lực tại con lăn, dẫn tới mòn xích dễ dàng. Vì vậy lý tưởng nhất là thay cả nhông và cả xích khi nó bị mòn. Kiểm tra cơ bản độ mòn của nhông là quan sát bằng mắt.
a. Nhông xích:
Nhông xích có ít răng và nhỏ hơn so với đĩa xích, do vậy nếu độ mòn vượt quá giới hạn sử dụng thì xích sẽ vượt khỏi răng nhông. Ở vài kiểu dáng, nếu chỉ quan sát bằng mắt thường là không thể trừ khi tháo phần ốp phía sau ở bên trái, vậy ở đây thường kiểm tra qua loa. Nếu thấy xích có độ dài hơn lúc đầu thì cần phải thay nhông xích
b. Đĩa xích:
Khác với nhông xích, đĩa xích bị mòn do lực chuyển động tác động lên. Như hình ở bên dưới, khi đỉnh răng nhông bị mòn thì hiện tượng xích rời khỏi nhông xuất hiện nhưng trong thực tế thì hiện tượng này rất ít xảy ra.
4. Thay thế xích bằng cách đóng:
Khi thay thế loại xích này, sử dụng dụng cụ đóng đặc biệt để tháo các bản lề liên kết. Khớp nối của loại xích này thay đổi theo cỡ xích. Dùng cơ cấu đặc biệt để có hiệu quả.
a. Tháo bản lề liên kết:
Tháo chốt của liên kết chính. Ở hình dưới, đầu vít 9 cách xích khoảng chừng 4 mm. Kế tiếp, vít số 4 tỳ 5 để đẩy số 1, để cố định xích. Nếu chốt không được ép đều bởi đĩa liên kết thì liên kết chính không tháo ra được do vít số 4 không đẩy vào 1, trừ khi chốt tác dụng vào bề mặt thì đĩa liên kết chốt được tháo ra.
b. Đĩa liên kết được ép đều:
Lắp vòng đệm vào liên kết chính mới, và gắn vào xích từ phía bên trong xe. Gắn đĩa liên kết bằng tay, đột bên ngoài vòng đệm sẽ ra nhanh hơn. Khi đó, dùng 2 và 8, và ép đều chốt đến vị trí quy định. Hãy ép chốt đúng tiêu chuẩn trước khi đến các vị trí tiếp theo của xích. Nếu ép không đúng lúc chốt hoạt động sẽ gây ra mòn, là nguyên nhân dẫn đến vòng đệm bị lòi ra.
c. Tháo chốt liên kết chính:
Dùng số2 và V để tháo chốt. Khi số 4 quay, đầu của chốt bị bao bởi bộ phận số 2. Nếu thao tác tại một vị trí sẽ làm cho đường kính quá rộng, hãy kiểm tra bằng thước kẹp, hãy thay đổi vị trí để đường kính không bị rộng. Nếu làm sai thì hãy bắt đầu lại quy trình với một đầu nối mới
d. Cỡ của giữ đĩa liên kết và chốt loe:
Đĩa giữ liên kết được ép vào đĩa liên kết, và chốt loe sử dụng tương ứng cỡ xích sử dụng. Độ dài phụ thuộc theo sản phẩm,nếu cỡ đĩa liên kết phải tương ứng với độ dày chốt của xích.
Việc hiểu và thực hiện kiểm tra, bảo dưỡng xích xe máy đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hiệu suất hoạt động của xe cũng như đảm bảo an toàn khi di chuyển trên đường. Hy vọng rằng thông qua việc tìm hiểu về kiến thức cơ bản về xích và các phương pháp kiểm tra thay thế, bạn có thể tự tin hơn trong việc duy trì và bảo dưỡng xe của mình. Hãy luôn chú ý và thực hiện các biện pháp cần thiết để giữ cho xích luôn hoạt động ổn định và an toàn.
